Kahramanmaraş dut meyvesinin ana vatanı gibi. Ancak dut ağacının farkında değiliz. Farkındalık oluşturmak için birçok projeler yapılır da dut gibi milli bir ürünü görmezlikten geliriz. Hatta biraz da küçümser gözle bakarız.
Haziran ayına girerken dutlar da meyvesini servis etmeye başladı.
Kahramanmaraş tan göç etmiş bazıRum-Errmeni vatandaşların, özel olarak dut yemek için geldiklerine de şahit oluyoruz zaman zaman.Dut ağacını biraz daha yakından tanıyalım.
3-15 m boyunda, tek evcikli olan bir ağaçtır. Ana vatanı Çin’dir.
Yapısında morin maddesi olması nedeniyle kerestesi sarı renklidir. Dayanıklı olduğundan dolayı saban, yaba, dilgen gibitarım araçları, eşek semeri ve takunya vesaire yapılır. Birkaç cinsi park ve bahçelere süs bitkisi olarak da dikilmektedir.
Türkiye’de yetiştirilen dut çeşitlerine baktığımız zaman; Bunlardan Ak Dut, 10 ve 15 metre boyunda, geniş taçlı bir ağaçtır.Ana vatanı ise Çin’dir. Bursa’da Yaprakları ipek böcekçiliğinde yemolarak da kullanılmaktadır. Meyveleri kurutulduğu gibi pekmezi, pestili de yapılmaktadır. Ülkemizde, Güneydoğu Anadolu’da Kahramanmaraş, Gaziantep, Kuzey Anadolu’da Tokat ve Doğu Anadolu’da Erzincan bölgelerinde yaygındır.
Diğer bir çeşidi de Erkek Ak Dut ağaçlarıdır. Batı Anadolu’da İzmir ve Selçuk’ta Cadde ve yol kenarlarını süslemek için dikilmektedir.
Bir diğer cinsi ise Kara Dut ağacıdır.Meyvesi siyah renkte suludur. Taze tüketilir ve şurup imal edilir. Yaprakları kaba ve tüylü olduğu için ipek böceklerine verilmez. Kara Dut’un ana vatanının İran olduğu tahmin edilmektedir. Eskiden, köklerinin çok acı olan kabukları, solucan düşürmek maksadıyla ilaç olarak kullanılmış.
Bir diğer cinsi de Mor dut.Maraş tabiriyle Urumu Dutu.15 ve 20 metre boyunda kalın dallı bir ağaçtır. Olgun meyvesi, mor renkte ve tadı hafif ekşimsidir. Yendiği vakit dil ve dudakları boyar. Mor Dutun ana vatanı ise Kuzey Amerika’dır. Türkiye’nin farklı yerlerinde az miktarda yetiştirilmektedir. Ağız ve boğaz iltihaplarına karşı kullanılır ve dut şurubu gargaraları iyi gelir.
Peki, nasıl yetiştirilir?Dut yetiştirilmesi, Kışın fazla soğuk olmayan ve derin toprağı bulunan bölgelerde yetiştirilir. Tohumla imal edilir. Tohumları ilkbaharda serpme yada sıra şeklinde ekilir. Üzerleri hafif bir şekilde örtülür. Yaz mevsiminde sulama ve çapalama yapılarak fidan elde edilir. Dut fidanlarına göz aşısı yapılarak farklı dut ağacı çeşitleri elde edilir.
Ülkemiz dut ağacı bakımından çok zengin olmasına rağmen neden gereken önem verilmez. Tarım Bakanlığımız dut meyvesini yok sayar. Halkımız bağ ve bahçelerindeki dutları neden değerlendirmez. Milli servet ziyan olur gider.Su akar Türk bakar mı diyelim? Başka açıklaması yok. Dünyanın başka yerinde olsa dut meyesinin fabrikaları kurulur,işletmeleri açılır.Milli ekonomiye katma değer olarak kaydedilir.Kan şurubu olarak dünyaya ihraç edilir. Dut mevsimindeyiz ama dutların yüzüne bakan yok.Etrafı kirletiyor diye kökünden kesiliyor.Bir çok cinsleri malef